عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا (باز،لاپاراسکوپی و لیزر):عوارض،مراقبتها و رژیم غذایی

کیسه صفرا یک اندام کوچک نزدیک به کبد است. کیسه صفرا نقش ذخیره‌سازی مایع صفراوی را بر عهده دارد که توسط کبد ترشح می‌شود. کیسه صفرا مایع صفرا را به روده کوچک ریخته و به این ترتیب به تجزیه سلول‌های چربی در فرآیند هضم کمک می‌کند. به هر حال توجه داشته باشید فرآیند هضم طبیعی بدون وجود کیسه صفرا نیز امکان‌پذیر است و به همین خاطر برداشتن کیسه صفرا یک روش درمانی مناسب برای مواردی است که این ناحیه از بدن دچار بیماری یا عفونت شده باشد.

جراحی برداشتن کیسه صفرا

رایج‌ترین دلیل برای برداشتن کیسه صفرا تشکیل سنگ صفرا و عوارضی است که باعث ایجاد عفونت در این ناحیه از بدن می‌شود. امروزه دو روش اصلی برای برداشتن کیسه صفرا وجود دارد. یکی از این روش‌ها لاپاروسکوپی است که معمولاً به عنوان اولین انتخاب برای برداشتن کیسه صفرا مورد توجه قرار می‌گیرد. در صورتی که به هر دلیل این روش نتیجه بخش نبوده یا برای بیمار قابل استفاده نباشد، احتمالاً برای بیمار از روش جراحی باز کیسه صفرا استفاده خواهد شد.

جراحی لاپاروسکوپی برداشتن کیسه صفرا

عمل جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن کیسه صفرا یک روش درمان با حداقل سطح تهاجم است که در آن از شکاف‌های کوچک و ابزارهای مخصوص برای خارج کردن کیسه صفرای آسیب دیده یا دچار عفونت استفاده می‌شود. در واقع عمل جراحی لاپاراسکوپی رایج‌ترین روش مورد استفاده برای خارج کردن کیسه صفرا است که در اصطلاح به آن كله سيستكتومي لاپاراسکپیک (laparoscopic cholecystectomy) گفته می‌شود.

چرا از عمل جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن کیسه صفرا استفاده می‌شود؟

در صورت مواجه شدن با شرایط زیر ممکن است نیاز به برداشتن کیسه صفرا با استفاده از روش لاپاراسکوپی وجود داشته باشد:

• اختلال حرکتی کیسه صفرا، هنگامی اتفاق می‌افتد که کیسه صفرا به خاطر آسیب‌دیدگی به نحو صحیح پر یا خالی نشود.
• سنگ مجاری کیسه صفرا، زمانی ایجاد می‌شود که سنگ صفرا به مجاری صفراوی وارد شده و به‌طور بالقوه باعث مسدود شدن این مجاری و ایجاد محدودیت برای خالی شدن مایع صفرا در روده کوچک شود.
• كله‌ سیستیت‌، که یک التهاب در کیسه صفرا است.
• پانکراتیت، که به معنی التهاب در لوزالمعده است.

عمل جراحی لاپاراسکوپی به این دلیل نسبت به عمل جراحی باز از برتری برخوردار است که در این حالت به علت ایجاد شکاف‌های کوچک‌تر خطرات ناشی از عفونت، خونریزی، و نیز دوره ریکاوری بیمار کاهش پیدا کند.

فرآیند آماده‌سازی برای عمل جراحی لاپاراسکوپی برداشتن کیسه صفرا چگونه است؟

قبل از این جراحی از آزمایش‌های مختلف برای بیمار استفاده می‌شود تا به این ترتیب بتوان از سلامت عمومی بیمار برای این عمل جراحی مطمئن شد. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:

• آزمایش خون
• تصویربرداری از کیسه صفرا
• معاینه فیزیکی کامل
• بررسی شرح حال و سابقه مشکلات قبلی بیمار

عمل جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن کیسه صفرا چگونه انجام می‌شود؟

پس از بی‌هوشی عمومی، جراح چهار شکاف کودک در شکم بیمار ایجاد می‌کند. از طریق این شکاف‌ها، لوله‌های کوچک برای انتقال ابزارهای جراحی و دوربین به ناحیه شکم وارد می‌شود. در ادامه ناحیه شکم با گاز مخصوص پر می‌گردد تا به این ترتیب جراح فضای کافی برای عمل جراحی در داخل شکم در اختیار داشته باشد.

پس از برداشتن کیسه صفرا، جراح از تصویربرداری رادیولوژی برای بررسی مشکلات ایجاد شده در مجاری صفراوی استفاده می‌کند. در اصطلاح به این تکنیک کولانژیوگرافی گفته می‌شود. به این ترتیب امکان خارج کردن هرگونه نارسایی در مجاری صفراوی وجود خواهد داشت.

هنگامی که جراح از نتایج رضایت‌بخش درمان مطمئن شد، شکاف‌های ایجاد شده در ناحیه شکم بسته شده و از بانداژ بر روی آن‌ها استفاده می‌شود. پس از درمان، بیمار به اتاق ریکاوری انتقال پیدا می‌کند و اکثر افراد می‌توانند در پایان روز عمل جراحی به خانه باز گردند.

مشکلات و ناراحتی‌های بیمار پس از عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا با لاپاروسکوپی خفیف و نادر هستند، اما بیمار ممکن است در این رابطه با اسهال مواجه شود. در این شرایط معمولاً بیمار تشویق می‌شود که در اسرع وقت با بهتر شدن شرایط عمومی خود راه برود. همچنین پزشک معالج توصیه‌های لازم را درباره زمان آماده شدن فرد برای شروع فعالیت‌های عادی در اختیار وی قرار خواهد داد. ریکاوری کامل از این درمان معمولاً به یک هفته زمان نیاز دارد. همچنین پزشک در جلسه ملاقات بعدی با بیمار بخیه‌های وی را می‌کشد.

خطرات برداشتن کیسه صفرا

عمل جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن کیسه صفرا یک روش درمان ایمن و بی‌خطر است. در حقیقت عوارض مشاهده شده پس از این درمان کمتر از ۲ درصد بوده است. با این وجود باید توجه داشته باشید همه انواع عمل‌های جراحی دارای خطرات خاص خود هستند، اما این خطرات در مورد عمل جراحی لاپاراسکوپی نادر و حداقل است. خطرات استفاده از لاپاراسکوپی برای برداشتن کیسه صفرا به شرح زیر هستند:

• واکنش آلرژیک به مواد بی‌هوشی یا سایر داروهای استفاده شده
• خونریزی
• تشکیل لخته خونی
• وارد شدن آسیب به رگ‌های خونی
• مشکلات قلبی همچون ضربان قلب بالا
• عفونت
• وارد شدن آسیب به مجاری صفراوی یا روده کوچک
• پانکراتیت یا التهاب لوزالمعده

عمل جراحی باز کیسه صفرا

در عمل جراحی باز کیسه صفرا (كله سيستكتومي)، جراح کیسه صفرا را از طریق ایجاد یک شکاف بزرگ در ناحیه شکم از بدن بیمار خارج می‌کند. برای این عمل جراحی لازم است بیمار به‌طور کامل بی‌هوش شود و این عمل جراحی ۱ تا ۲ ساعت طول خواهد کشید. شکاف مورد نیاز برای این عمل جراحی در ناحیه سمت راست پایین قفسه سینه یا ناحیه میانی قسمت بالای شکم ایجاد می‌شود (بین ناف و پایان جناغ سینه).

پزشکان در اکثر موارد از عمل جراحی باز خارج کردن کیسه صفرا پس از موفقیت‌آمیز نبودن یا عدم امکان انجام عمل جراحی لاپاراسکوپی بر روی بیمار استفاده می‌کنند. به این ترتیب فقط تعداد بسیار کمی از افراد نیاز به عمل جراحی باز برای برداشتن کیسه صفرا خواهند داشت.

چرا از این عمل جراحی استفاده می‌شود؟

شرایط مختلف ممکن است با نیاز به استفاده از عمل جراحی باز برای خارج کردن کیسه صفرا ارتباط داشته باشند. این شرایط عبارت‌اند از:

• التهاب شدید مجاری صفراوی یا کیسه صفرا
• التهاب جداره شکم (پریتونیت)
• فشار خون بالا در رگ‌های کبد (پرفشاری ورید باب). این شرایط در نتیجه سیروز کبدی ایجاد می‌شود
• قرار گرفتن بیمار در سه ماهه سوم بارداری
• مشکلات خونریزی عمده یا استفاده از داروهایی که مانع از ایجاد لخته خون می‌شود (داروهای رقیق کننده خون یا ضد انعقاد)
• وجود بافت زخم در نتیجه جراحی‌های قبلی انجام شده در ناحیه شکم
• آناتومی غیرعادی بدن در ناحیه شکم

شرایط بیمار پس از این عمل جراحی چگونه خواهد بود؟

این عمل جراحی معمولاً نیازمند بستری شدن بیمار در بیمارستان برای مدت ۲ تا ۴ روز یا بیشتر است. اکثر افراد می‌توانند فعالیت‌های عادی خود را با گذشت ۴ تا ۶ هفته از عمل جراحی دوباره آغاز نمایند. عمل جراحی باز برای بیمار درد بیشتری پس از درمان به همراه دارد و طول دوره ریکاوری آن از عمل جراحی لاپاراسکوپی طولانی‌تر است. همچنین در نتیجه این عمل جراحی یک جای زخم نسبتاً بزرگ بر روی بدن باقی خواهد ماند. معمولاً پس از این جراحی نیاز به انتخاب رژیم غذایی خاص یا توجه به سایر اقدامات احتیاطی مانند آن نیست.

تا چه میزان این عمل جراحی می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد؟

این عمل جراحی خطر عود مجدد سنگ صفرا را کاهش می‌دهد. به هر حال گاهی اوقات سنگ صفرا در مجاری صفراوی سال‌ها بعد از این عمل جراحی تشکیل می‌شود، هر چند این شرایط در بین افراد مسئله‌ای عادی و معمول نیست.

خطرات

عوارض احتمالی جراحی باز برای برداشتن کیسه صفرا شامل موارد زیر است:

• وارد شدن آسیب به مجاری صفراوی مشترک
• ترشح مایع داخل مجاری صفراوی به حفره شکم
• خونریزی بیش از حد
• عفونت شکاف ایجاد شده برای عمل جراحی
• آسیب‌دیدگی کبد، روده کوچک، یا رگ‌های بزرگ در ناحیه شکم
• تشکیل لخته خون یا ذات‌الریه در طول دوره ریکاوری طولانی پس از عمل جراحی باز
• خطرات ناشی از بی‌هوشی عمومی

توجه داشته باشید پس از عمل جراحی باز برداشتن کیسه صفرا، برخی افراد ممکن است با علائم مداوم در ناحیه شکم خود همچون درد، باد آوردن و نفخ، یا اسهال مواجه شوند.

عمل جراحی لیزر برای برداشتن کیسه صفرا چیست؟

این نوع عمل جراحی در واقعیت وجود ندارد، اما اصطلاح مربوط به آن در نتیجه درک نادرست و اشتباه مفهومی در بین افراد متداول شده است.

آیا پس از عمل جراحی برداشتن کیسه صفرا نیاز به دنبال کردن یک رژیم غذایی خاص وجود دارد؟

پس از عمل کیسه صفرا ، برخی افراد با کاهش وزن و اسهال مواجه می‌شوند. در اکثر موارد این مشکلات بیش از چند هفته تا چند ماه ادامه پیدا نمی‌کنند.

با وجودی که یک رژیم غذایی مناسب برای دنبال کردن پس از خارج کردن کیسه صفرا وجود ندارد، توجه به نکات زیر احتمالاً می‌تواند خطر مشکلات ناشی از این عمل جراحی را حداقل نماید:

• اجتناب از مصرف غذاهای چرب
• افزایش مواد غذایی حاوی فیبر در رژیم غذایی
• مصرف غذای کمتر به همراه افزایش وعده‌های غذایی روزانه

علاوه بر این ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند از مصرف مواد غذایی که باعث تشدید اسهال می‌شوند خودداری کند. برای مثال در این زمینه می‌توان از مواد غذایی حاوی کافئین، محصولات لبنی، غذاهای چرب، و مواد غذایی بسیار شیرین نام برد.